بازار ارز بازاری است که در آن پول ملی کشورها با یکدیگر تبادل می‌شود. نرخ تبدیل معیاری است که بر پایه آن پول رایج کشورها با یکدیگر مبادله می‌شود. وجود بازار ارز و اطلاعاتی که در آنجا جریان می‌یابد امکان انجام مبادلات بازرگانی و مالی را در نقاط مختلف جهان با استفاده از پول‌های متفاوت فراهم می‌سازد. همچنین یکی از ریسک‌های اصلی تجارت خارجی ریسک مربوط به تغییرات نرخ ارز می‌باشد.
اکثر کشورهای جهان ارز یا واحدپول ویژه خود را تعریف کرده‌اند، برخی از کشورها نیز از واحدهای پولی مهم دنیا برای دادوستدهای داخلی خود بهر می‌گیرند، در حال حاضر به غیر از ایالات متحده آمریکا، ۲۷ کشور دیگر نیز دلار آمریکا را به عنوان واحد پول خود انتخاب کرده‌اند. از جمله این کشورها می‌توان به زیمبابوه، پرتوریکو، جامائیکا و… اشاره کرد. در مبادلات اقتصادی بین‌المللی از ارزهای مهمی چون دلار یا یورو استفاده می‌شود. در ایران ارز به مفهوم واحد پول سایر کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین و پرکاربردترین ارزها در بازار ایران دلار آمریکا، یورو، یوآن چین، درهم امارات و لیر ترکیه است. این ارزها بخش عمده داده و ستد بازار ارز ایران را به خود اختصاص داده‌اند.
نرخ ارز
نرخ ارز مانند قیمت دلار ، قیمتی است که ارزش برابری دو واحد پولی را با یکدیگر مشخص می‌کند و مهم‌ترین کانال ارتباطی اقتصاد داخلی و اقتصاد خارجی است زیرا در تجارت جهانی با توجه به رقابت شدید تولیدکنندگان برای دستیابی به بازارهای جدید، قیمت نهایی کالاها و خدمات ارائه شده یک عامل بسیار مهم در افزایش یا کاهش صادرات و واردات یک کشور است و به تبع آن بر مقدار تولیدات داخلی تاثیرگذار است. چون تغییرات نرخ برابری ارزها تغییرات قیمت نهایی کالاها و خدمات عرضه شده در بازار را به دنبال خواهد داشت، نوسانات ارزی نه تنها برای تولیدکنندگان بلکه برای مصرف‌کنندگان نیز مهم است. برای مثال تغییر ارزش یورو در مقابل دلار، اقتصاد اروپا و امریکا را از جهات مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهد. افزایش ارزش یورو در مقابل دلار برای اکثر اروپایی‌ها اتفاقی مثبت است چرا که قدرت خرید مصرف‌کنندگان و واردکنندگان اروپایی افزایش می‌یابد. ولی افزایش ارزش یورو برای صادرکنندگان اروپایی در حوزه یورو مطلوب نیست چرا که قیمت تولیدات اروپایی برای مصرف‌کنندگان خارجی افزایش پیدا می‌کند و سبب کاهش قدرت رقابتی شرکت‌های اروپایی در مقابل شرکت‌های خارجی به خصوص شرکت‌های امریکایی می‌شود.
از نظر اقتصادی، تمایز نرخ اسمی و نرخ حقیقی ارز مهم است. نرخ ارز اسمی نرخ ارز جاری را نشان می‌دهد و در بازار ارز برای معاملات ارزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نرخ حقیقی ارز نرخی است که با توجه به سطح قیمت‌ها در داخل و خارج از کشور به دست می‌آید. نرخ حقیقی ارز نشان دهنده قیمت نسبی کالا و خدمات تولید شده در داخل کشور در مقایسه با قیمت نسبی کالا و خدمات تولید شده در خارج از کشور است.
نظامهای ارزی
در کشورهای مختلف با توجه به مقتضیات اقتصادی و ترجیحات سیاستی، دولت‌ها سیستم‌های متفاوتی را برای تنظیم روابط پولی خود تدوین و به اجرا درمی‌آورند. این سیستم‌ها را نظامهای ارزی می‌نامند. به صورت کلی نظامهای ارزی در طیفی تعریف می‌شوند که دریک سر آن نظامهای«شناور مطلق» و در سردیگر آن«ثابت مطلق» قرار دارند.
نظام‌میخکوب سخت: یکی از سیستم‌های ارزی به شمار می‌روند، سیستمی که عمدتا چارچوب بسیار محدود کننده‌ای برای سیاستگذار پولی به همراه دارد. این دسته از نظامهای ارزی عموما با تصویب قانون رسمیت پیدا می‌کنند و تغییر دادن آنها مستلزم هزینه‌های بالایی _ اعم از فرایند تغییر قانون و تغییر ساختار اقتصادی_ برای سیاستگذار است. این دسته از نظامهای ارزی شامل سه نظام پذیرش واحد پول خارجی،تشکیل کمیته ارزی و اتحادیه پولی است . با یکسان شدن تورم در کشورهای طرف این نظام ارزی (کشور لنگر و پذیرنده لنگر)، تغییر نرخ ارز حقیقی بین این کشورها منوط به تغییر قیمتهای اسمی یا بهره وری است.
نظامهای میخکوب ملایم: نظامهای ارزی میخکوب ملایم، نظام‌هایی هستند که معمولا نرخ یا مسیر مشخص ارزی برای اقتصاد تعریف می‌کنند و همچنین در این نظام ارزی اتخار تصمیم برای مداخله در بازار ارز یا بازار پول برای رسیدن به هدف ارزی براساس دستورالعمل انجام می‌شود. از دیگر نظامهای ثابت مطلق می‌توان به میخکوب قابل تعدیل، میخکوب خزنده و میخکوب منعطف اشاره کرد.
نظام ارزی شناور
سیستم‌های ارزی شناور به سیستمی اطلاق می‌شود، که در آن نرخ ارز آزادانه توسط بازار تعیین می‌شود و دولت در بازار پول و ارز برای رسیدن به نرخ ارز خاصی دخالت نمی‌کند. سیستم‌های ارزی شناور به دو دسته شناور مدیریت شده و شناور مطلق تقسیم می‌شوند. در سیستم شناور مدیریت شده در برخی موارد دولت برای تنظیم بازار دخالت‌های محدودی اعمال می‌کند، اما در شناور مطلق قیمت‌ها در بازار مشخص می‌شود. از زمانی که نظام پولی شناور در سطح بین‌المللی استقرار یافته نرخ تبدیل ارزها ممکن است هر لحظه تغییر کند و برای طرفین معاملات تجاری سود یا زیان به بار بیاورد.
عملیات بازار ارز
بازار ارز دو عمل اصلی انجام می‌دهد؛ اولی تبدیل پول کشورها به یکدیگر است و دیگری فراهم نمودن امکانی برای مواجهه با ریسک مربوط به تغییرات ارزش پول کشورها است.
نظریه‌های تعیین نرخ ارز
برای تعیین نرخ ارز نظریه‌های متفاوتی مطرح است، نظریه‌های سنتی بیشتر به تغییرات نرخ ارز در بلند مدت می‌پردازند و نظریه‌های جدیدتر به بالا و پایین شدن نرخ ارز در کوتاه مدت توجه دارند.
وقتی میزان صادرات یک کشور با واردات آن برابری داشته باشد نرخ تعادلی ارز برقرار می شود. در ایران نرخ ارز در اثر علل مخصوص به خود افزایش می یابد. این عوامل در دو گروه علل خارجی و علل داخلی دسته بندی می شوند. علل خارجی به روابط اقتصادی و سیاسی بین ایران و کشورهای دیگر بستگی دارد و علل داخلی به عرضه و تقاضای ارز، حجم نقدینگی، قدرت خرید ریال و نرخ تورم وابسته است.
قانون یک قیمت
بر پایه این نظریه که به قانون یک قیمت معروف است در بازارهای رقابتی که در آنها هزینه حمل و نقل و موانع تجاری مانند تعرفه گمرکی وجود نداشته باشد یا به بیان دیگر شرایط بازار آزاد برقرار باشد برای کالاهای یکسان قیمتهای یکسانی وجود خواهد داشت. با فرض برابر بودن تورم در دو کشور، هر گاه قیمت یک کالا در یکی از کشورها یا بازارها کاهش یا افزایش یابد پس از مدت کوتاهی تغییرات عرضه و تقاضا این تفاوت قیمت را از بین خواهد برد.
نظریه برابری قدرت خرید
بر پایه این نظریه از طریق مقایسه قیمتهای یک کالای مشخص بر حسب پول‌های مختلف می‌توان نرخ تبدیل واقعی پول‌ها را در شرایط بازار آزاد و کارآمد محاسبه نمود. به عبارت دیگر در دو کشوری که جریان کالاها و مبادلات تجاری بین آنها برقرار است باید قیمت یک سبد کالایی مشخص کم و بیش برابر باشد.
قیمت حقیقی دلار
برای محاسبه نرخ حقیقی دلار می‌توانیم کالاها و یا خدمات یک کشور را با خدمات و کالاهای یک کشور دیگر مقایسه کنیم. نرخ حقیقی دلار را می توانیم از راه فرمولی ساده بدست بیاوریم؛ نرخ اسمی دلار را در قیمت داخلی محصول ضرب و جواب را تقسیم بر قیمت خارجی آن محصول می‌کنیم و نرخ حقیقی دلار برای یک محصول مورد نظر را در می‌یابیم. از آنجایی که نرخ حقیقی دلار در ترسیم الگوی تجارت و میزان واردات و صادرات هر کشوری موثر است از اهمیتی ویژه‌ای برخوردار است. در نتیجه نرخ واقعی دلار از شاخص برابری قدرت خرید دلار امریکا به ریال ایران به دست می‌آید.
نرخ ارز ثابت
نرخ ارز ثابت از طرف دولت‌ها با هدف ثابت ماندن ارزش پول ملی کشور در محدوده مورد نظر دولت‌ها تعیین می‌شود. از آن جا که بانک‌های مرکزی وظیفه حفظ ارزش پول ملی را به عهده دارند، نرخ رسمی ارز کشور را با قیمت طلا در یک مسیر قرار می دهد. مثلا در کشور ایران نرخ ارز ثابت که دولت در برابر دلار امریکا در نظر گرفت ۴۲۰۰۰ ریال است.
نرخ ارز شناور
نرخ ارز شناور همان نرخ ارز نوسان دار است که در آن خرید و فروش هرگونه ارز و تبادلات ارزی در هر کشور با توجه به بازار جهانی ارز و نرخ آن در کشورهای دیگر ممکن است در یک بازه زمانی کوتاه مدت تغییر کند.
دلایل نوسانات قیمت دلار
بازار ارز متاثر از رویدادهای مهم اقتصادی و سیاسی کشور است. همان طور که اشاره شد عوامل خارجی که به روابط سیاسی و اقتصادی بین کشورها (به طور مثال ایران و امریکا) اشاره دارد در بسیاری از موارد باعث نواسانات در بازار ارز می شود. اما در مقابل دلایل خارجی، در داخل هم اتفاقاتی نظیر افزایش تقاضای دلار، ورود نقدینگی به بازار با کاهش سود سپرده های بانکی، تقاضای دلار برای سفرهای خارجی، درخواست دلار برای واردات کالا و تقاضای کاذب دلار به دلیل فشار و فضای روانی در داخل از عوامل نوسان نرخ دلار در بازار ایران است.
قیمت دلار دولتی یا مبادله‌ای
قیمت دلار دولتی یا مبادله‌ای توسط دولت و در جایی به اسم مرکز مبادلات ارزی تعیین می‌شود. این نوع ارز در مقابل قیمت دلار آزاد قرار می‌گیرد. دلیل تفاوت ارز دولتی با آزاد در این است که ارز مبادله‌ای یا دولتی از طرف دولت مشخص می‌شود اما ارز آزاد در بازار و با توجه به عرضه و تقاضا و شرایط اقتصادی کشور نرخ گذاری می‌شود. در سیستمی که نرخ ارز چند نرخی است معمولا آن نرخی که پایین‌ترین نرخ موجود باشد همان نرخ ارز دولتی است. باید توجه داشت که ارز دولتی تمام کالاها را در بر نمی‌گیرد و تنها برای واردات از کشورهای خاص پرداخت می‌گردد و همچنین بانک طرف قرارداد ۳۵ درصد از میزان ارائه را وثیقه نگه می‌دارد.
قیمت دلار در صرافی ملی
بانک ملی ایران با سرمایه‌گذاری و کسب مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۳ به‌صورت شرکت سهامی خاص صرافی ملی را تاسیس کرد و بر خلاف اعمال محدودیت‌های جامعه جهانی، نقش مهمی را در انتقال مبالغ ارزی، متعادل کردن بازار ارز و بازارسازی ایفا نموده است.
شرکت صرافی ملی ایران با استفاده از متد علمی و به کارگیری مدیران با تجربه و کارشناسان ورزیده ارزی و بانکی و همچنین روابط سازنده با واحدهای خارج از کشور بانک ملی و بستن قرارداد با کارگزاران معتبر و خوش نام و با استفاده از تجهیزات به روز، ریسک معامله حواله‌های ارزی و نقدی (اسکناس و پول) را به کمترین سطح ممکن رسانده است.
قیمت دلار نیمایی
در تاریخ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ بانک مرکزی طرحی به نام سامانه نیما را در راستای بهبود بازار ارز و واردات کالا رونمایی کرد. سامانه نیمایی شامل یک نظام یکپارچه در معاملات ارزی است. این سامانه در راستای فراهم کردن ارز و آسان نمودن تامین ارز برای واردات کالا و ساخن یک فضای مطمئن معاملات برای خریداران و فروشندگان کالا و ارز به وجود آمده است.
ساز و کار سامانه نیمایی به این صورت است که خریدار می‌تواند در یک محیط متحد درخواست خرید ارز خود را به فروشندگان بدهد و همچنین فروشندگان به تقاضای افراد و خریداران دسترسی دارد و فروشنده‌ای که بخواهد خدمات ارائه دهد می‌تواند در یک محیط سالم رقابتی خدمات خود را در دسترس خریداران قرار دهد و پیشنهاد خرید ارز خریداران را پاسخگو باشد. به عبارت ساده‌تر، سامانه ارز نیمایی فضای آنلاین برای تبادل ارز است که در اختیار خریداران و فروشندگان قرار می‌گیرد.
قیمت دلار سنا
سیستم سنا در واقع سایتی است که بانک مرکزی در راستای ارائه میانگین قیمت دلار در صرافی‌ها به راه انداخته است. همچنین در این سایت نرخ‌های روز ارز هر ۳۰ دقیقه گزارش می‌شود. همچنین با هدف آسان کردن سفر به عتبات عالیات، زائران می توانند از طریق همین سامانه سنا ارز دریافت کنند. کارکرد سامانه سنا، ارزیابی و نظارت بر ارز و مبادلات ارزی است که از سال ۹۰ راه اندازی شده است و صرافی‌ها موظف به ثبت معاملات روزانه ارزی خود در این سامانه هستند.
قیمت دلار فردایی
در این جا منظور دلاری است که شما امروز در بازار خرید و فروش می‌کنید اما فردای روز خرید خود آن را دریافت می‌نمایید. در این قیمت گذاری که بر اساس پیش بینی های فعالان اقتصادی در بازار غیر رسمی انجام می شود ممکن است بالا رود یا پایین بیاید و همچنین تابع تمام اتفاقات و نوسانات مختلف است. پس به طور دقیق نمی توان از گران یا ارزن بودن دلار فردایی صحبت کرد.
قیمت دلار سبزه میدان و افشار
«دلار تهران» قیمت دلاری است که در تهران خرید و فروش می شود و دلار تهران به چندین بخش از جمله سبزه میدان، پاساژ افشار و خیابان منوچهری دسته بندی می‌شود. به طور مثال اگر شما در سبزه میدان دلار معامله کنید قیمت آن ممکن است با قیمت چهارراه استانبول متفاوت باشد. معمولا شایعات هم روی قیمت دلار در مکان های مختلف اثر می‌گذارد. مثلا گفته می‌شود دلار تقلبی در اسکناس های قدیمی‌تر بیشتر یافت می شود بنابراین باید اسکناس‌های قدیمی ارزان تر معامله شوند یا دلارهایی که خط آبی دارند گران‌تر است، این شایعات معمولا اساس و پایه واقعی ندارند و صرفا در جهت سود و منفعت به وجود می آید.
قیمت دلار با نام شهرهای مختلف
دلار مشهد
همانطور که در دلار تهران اشاره شد در این جا هم به دلاری گفته می شود که در شهر مشهد خرید و فروش شود. دلار مشهد اساسا از دلار تهران ارزان تر است زیرا در نوسانات نرخ ارز بعد جغرافیایی و مکانی نیز دارای اهمیت است. به این ترتیب که حمل و نقل ارز از محلی که عرضه می شود یعنی تهران تا مقصد و شهر مشهد همچنین بر روی قیمت دلار مشهد تاثیر می‌گذارد. این اتفاق در شرایط اقتصادی خاص مثل امروز ایران که نوسان قیمت دلار بسیار زیاد است و درخواست برای خرید دلار بالا است تشدید می‌شود.
شهر مشهد به دلیل همجواری با مرز شرقی ایران و به دلیل اینکه در نواحی مرزی خرید و فروش معاملات بیشتر نقدی است و بانکی وجود ندارد قیمت ارز از نواحی مرکزی ایران پایین‌تر رقم می‌خورد. در زمانی که معامله ارز قاچاق اعلام شد و رسک حمل و نقل آن افزایش یافت بر روی قیمت دلار در نقاط مختلف ایران هم اثر گذار شد.
دلار سلیمانیه
در ادامه مبحث دلار مشهد در اینجا هم همان موارد مطرح است با این تفاوت که در این جا پای مبادلات غیرقانونی هم درمیان است.
دلار هرات
قیمت دلار هرات معمولا از قیمت شهرهای ایران کمتر است و به ترتیب بیشترین تا کمترین قیمت پس از تهران، مشهد، سلیمانیه و هرات قرار می‌گیرند.
قیمت حواله دلار در نقاط مختلف چیست
تعدادی از صرافی های ایران در بعضی از کشورها دارای حساب ارزی هستند و می‌توانند برای افرادی که درخواست حواله دلار می‌کنند برای همان کشور حواله تهیه کنند. در این نوع حواله دلار به علت آنکه پای پول و اسکناس در میان نیست قیمت آن به نسبت زمانی که دلار را به صورت نقد تهیه می‌کنید کمی پایین‌تر است.
تشخیص دلار تقلبی
برای تشخیص دلار تقلبی از دلار اصل بهترین و راحت‌ترین راه بررسی جنس اسکناس دلار است زیرا جنس دلار از نوعی کتان خاص است که در بازار خرید و فروش نمی‌شود. همچنین وضوح اسکناس دلار بسیار بالاست و هیچ چاپگری کیفیت چاپ اصلی را ندارد. تکراری نبودن شماره سریال‌ها و براق بودن یکی از اعداد اسکناس دلار نیز راه های دیگر تشخیص اسکناس تقلبی از اصل است.
واحدهای کوچک تر از دلار
سِنت واحد خرد دلار آمریکا است. هر دلار برابر ۱۰۰ سنت است. شش نوع اسکناس دلار چاپ می شود که از کمترین یک دلاری تا بیشترین ۱۰۰ دلاری موجود است به این ترتیب که داریم:
- ۱ دلاری
- ۵ دلاری
- ۱۰ دلاری
- ۲۰ دلاری
- ۵۰ دلاری
- ۱۰۰ دلاری
ارز ابزار اصلی وشناخته شده دادوستدها در جهان امروز به شمار می‌رود. ارز به صورت سکه یا اسکناس توسط دولت‌ها توزیع می‌شود. اکثر کشورهای جهان ارز یا واحدپول ویژه خود را تعریف کرده و بر اساس مقتضیات اقتصادی خود دست به انتشار آن می‌زنند.
برخی از کشورها نیز از واحدهای پولی مهم دنیا برای دادوستدهای داخلی خود بهر می‌گیرند. به طور مثال در حال حاضر به غیر از ایالات متحده آمریکا، ۲۷ کشور دیگر نیز دلار آمریکا را به عنوان واحد پول خود انتخاب کرده‌اند. از جمله این کشورها می‌توان به زیمبابوه، پرتوریکو، جامائیکا و…اشاره کرد.
در ایران ارز به مفهوم واحد پول سایر کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین و پرکاربردترین ارزها در بازار ایران دلار آمریکا، یورو، یوآن چین، درهم امارات، لیر ترکیه است. این ارزها بخش عمده داده و ستد بازار ارز ایران را به خود اختصاص داده‌اند.
نظامهای ارزی
با توجه به مقتضیات اقتصادی جوامع مختلف، دولت‌های سیستم‌های متفاوتی را برای تنظیم روابط پولی خود تدوین و به مرحله اجرا می‌رسانند. این سیستم‌ها را به صورت کلی نظامهای ارزی می‌نامند.
به صورت کلی نظامهای ارزی در طیفی تعریف می‌شوند که دریک سر آن نظامهای«شناور مطلق» و در سردیگر آن«ثابت مطلق» قرار دارند. در ادامه برخی از این نظام‌ها را بررسی می‌کنیم.
نظام‌میخکوب سخت: یکی از سیستم‌های ارزی به شمار می‌روند، سیستمی که عمدتا چارچوب بسیار محدود کننده‌ای برای سیاستگذار پولی به همراه دارد. این دسته از نظامهای ارزی عموما با تصویب قانون رسمیت پیدا می‌کنند و تغییر دادن آنها مستلزم هزینه‌های بالایی _ اعم از فرایند تغییر قانون و تغییر ساختار اقتصادی_ برای سیاستگذار است. این دسته از نظامهای ارزی شامل سه نظام پذیرش واحد پول خارجی،تشکیل کمیته ارزی و اتحادیه پولی است . با یکسان شدن تورم در کشورهای طرف این نظام ارزی (کشور لنگر و پذیرنده لنگر)، تغییر نرخ ارز حقیقی بین این کشورها منوط به تغییر قیمتهای اسمی یا بهره وری است.
نظامهای میخکوب ملایم: نظامهای ارزی میخکوب ملایم، نظام‌هایی هستند که معمولا نرخ یا مسیر مشخص ارزی برای اقتصاد تعریف می‌کنند و همچنین در این نظام ارزی اتخار تصمیم برای مداخله در بازار ارز یا بازار پول برای رسیدن به هدف ارزی براساس دستورالعمل انجام می‌شود.
از دیگر نظامهای ثابت مطلق می‌توان به میخکوب قابل تعدیل، میخکوب خزنده و میخکوب منعطف اشاره کرد.
نظام ارزی شناور
سیستم‌های ارزی شناور به سیستمی اطلاق می‌شود، که در آن نرخ ارز آزادانه توسط بازار تعیین می‌شود و دخالت در بازار پول و ارز (در صورت وجود) برای رسیدن به نرخ ارز خاصی صورت نمی‌پذیرد. سیستم‌های ارزی شناور به دودسته اصلی تقسیم می‌شوند: شناور مدیریت شده و شناور مطلق
در سیستم شناور مدیریت شده در برخی موارد دولت برای تنظیم بازار دخالت‌های محدودی خواهد داشت، اما در شناور مطلق همه‌چیز دربازار مشخص می‌شود.
نظریه‌های تعیین نرخ ارز
برای تعیین نرخ ارز نظریه‌های متفاوتی مطرح است دو نظریه سنتی هستند که بیشتر به تغییرات نرخ ارز در بازه زمانی بلند مدت می‌پردازند و دو نظریه که به روز تر هستند و به بالا و پایین شدن نرخ ارز در بازه زمانی کوتاه مدت توجه دارند. وقتی میزان صادرات یک کشور با واردات آن برابری داشته باشد نرخ تعادلی ارز برقرار می شود.
در کشور ایران نرخ ارز در اثر علل مخصوص به خود افزایش می یابد. این عوامل در دو گروه دسته بندی می شوند؛ علل خارجی و علل داخلی. علل خارجی به روابط دیپلماتیک بین ایران و کشورهای دیگر بستگی دارد و به هر حال با توجه به تحریم هایی که کشور ایران درگیر آن شده است و توافق هسته ای( برجام) که بین ایران و گروه ۵+۱ به توافق رسید، باعث امیدواری بود که ایران بتواند پس از انزوا در تجارت خارجی خود، از این اتفاقات رها شده و کشور را در سمت رونق اقتصادی به حرکت درآورد ولی با تمام امید و پیش بینی ها این اتفاق نیافتاد و تا زمانی که تمام اعضای برجام به آن متعهد بودند ایران نتوانست از نتایج برجام به خوبی استفاده کند .
نرخ ارز ثابت
نرخ ارز ثابت از طرف دولت ها در جهت باقی ماندن ارزش پول واحد کشور و در محدوده مورد نظر دولت ها تعیین می شود. و نرخ رسمی ارز یک کشور را توسط بانک مرکزی با قیمت طلا در یک مسیر قرار می دهد . بطور مثال در کشور ایران نرخ ارز ثابت که دولت در برابر دلار امریکا در نظر گرفت ۴۲۰۰۰ ریال است.
نرخ ارز شناور
نرخ ارز شناور همان نرخ ارز نوسان دار است که در آن خرید و فروش هرگونه ارز و تبادلات ارزی در هر کشور با توجه به بازار جهانی آن ارز و نرخ اش در کشورهای دیگر ممکن است در یک بازه زمانی کوتاه مدت تغییر کند.
دلایل نوسانات قیمت دلار
بازار ارز دربسیاری از موارد متاثر از رویدادهای مهم اقتصادی وسیاسی کشور است. همانطور که اشاره شد عوامل خارجی که به روابط دیپلماتیک بین کشورها به طور مثال ایران و امریکا اشاره دارد در بسیاری از موارد باعث نواسانات در بازار ارز می شود. اما در مقابل دلایل خارجی، در داخل هم اتفاقاتی نظیر افزایش تقاضای دلار، ورود نقدینگی به بازار با کاهش سود سپرده های بانکی، تقاضای دلار برای سفرهای خارجی و بعضا خارج کردن دلار به جای دیگر ارز ها از کشور، درخواست دلار برای واردات کالاهای اساسی و درخواست کاذب دلار به دلیل فشار و فضای روانی در داخل از عوامل نوسان نرخ دلار در بازار ایران است.
قیمت حقیقی دلار
در نرخ حقیقی دلار ما می توانیم کالا ها و یا خدمات یک کشور را با خدمات و کالاهای یک کشور دیگر تبادل کنیم. نرخ حقیقی دلار را می توانیم از راه فرمولی ساده بدست بیاوریم؛ نرخ اسمی دلار را در قیمت داخلی محصول ضرب و جواب را تقسیم بر قیمت خارجی آن محصول می کنیم و نرخ حقیقی دلار برای یک محصول مورد نظر را در می یابیم . از آنجاییکه نرخ حقیقی دلار در ترسیم الگوی تجارت و میزان واردات و صادرات هر کشوری موثر است از اهمیتی ویژه ای برخوردار است.در نتیجه نرخ واقعی دلار از شاخص برابری قدرت خرید دلار امریکا به ریال ایران به دست می آید.
قیمت دلار دولتی یا مبادله ای
قیمت دلار دولتی یا مبادله ای از سمت دولت و در جایی به اسم مرکز مبادلات ارزی تعیین می شود. این نوع ارز در مقابل مفهومی به اسم قیمت دلار آزاد قرار می گیرد. دلیل تفاوت ارز دولتی با آزاد در این است که ارز مبادله ای یا دولتی از طرف دولت مشخص می شود اما ارز ازاد در بازار و با توجه به عرضه و تقاضا و شرایط اقتصادی کشور نرخ گذاری می شود. در نظامی که نرخ ارز چند نرخی است معمولا آن نرخی که پایین ترین نرخ موجود باشد نرخ ارز دولتی نامیده می شود. باید توجه داشت که ارز دولتی تمام کالا ها را در بر نمی گیرد و تنها برای واردات از کشور های خاص پرداخت می گردد و همچنین بانک طرف قرارداد ۳۵ درصد از میزان ارائه را وثیقه نگه می دارد.
قیمت دلار در صرافی ملی
بانک ملی ایران با سرمایه گذاری و کسب مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۳ بصورت شرکت سهامی خاص صرافی ملی را تاسیس کرد و بر خلاف اعمال محدودیت های جامعه جهانی ، نقش مهمی را در انتقال مبالغ ارزی و ساخت و متعادل کردن بازار ارز ایفا نموده است.
شرکت صرافی ملی ایران با استفاده از علم و دانش و به کارگیری مدیران با تجربه و کارشناسان ورزیده ارزی و بانکی روابط سازنده با واحدهای خارج از کشور بانک ملی و بستن قرارداد با کارگزاران معتبر و خوش نام و با استفاده از تجهیزات به روز ، ریسک معامله حواله های ارزی و نقدی(اسکناس و پول) را به کمترین سطح ممکن رسانده است.
قیمت دلار نیمایی
در تاریخ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ بانک مرکزی با ارئه طرحی به نام سامانه نیمایی در راستای بهبود بازار ارز و واردات کالا را رونمایی کرد. سامانه نیمایی شامل یک نظام یکپارچه در معاملات ارزی است. این سامانه در راستای فراهم کردن ارز و آسان نمودن تامین ارز برای واردات کالا و ساخن یک فضای مطمئن معاملات برای خریداران و فروشندگان کالا و ارز به وجود امده است.
ساز و کار سامانه نیمایی به این صورت است که خریدار می‌تواند در یک محیط متحد درخواست خرید ارز خود را به فروشندگان بدهد و همچنین فروشندگان به تقاضای افراد و خریداران دسترسی دارد و فروشنده‌ای که بخواهد خدمات ارائه دهد می‌تواند در یک محیط سالم رقابتی خدمات خود را در دسترس خریداران قرار دهد و پیشنهاد خرید ارز خریداران را پاسخگو باشد. به عبارت ساده تر، سامانه ارز نیمایی فضای آنلاین برای تبادل ارز است که در اختیار خریداران و فروشندگان قرار می گیرد.
قیمت دلار سنا
سنا در اصل سایتی است که بانک مرکزی در راستای ارائه میانگین قیمت دلار در صرافی ها به راه انداخته است. همچنین در این سایت نرخ های روز ارز به صورت ساعتی گزارش می شود. همچنین با هدف آسان کردن سفر به عتبات عالیات، زائران می توانند از طریق همین سامانه سنا ارز زائران اربعین دریافت کنند. کارکرد سامانه سنا، ارزیابی و نظارت بر ارز و مبادلات ارزی است که از سال ۹۰ راه اندازی شده است و صرافی ها موظف به ثبت معاملات روزانه ارزی خود در این سامانه هستند.
قیمت دلار فردایی
در این جا منظور دلاری است که شما امروز در بازار خرید و فروش می کنید اما فردای روز خرید خود آن را دریافت می نمایید. در این قیمت گذاری که بر اساس پیش بینی های فعالان اقتصادی در بازار غیر رسمی انجام می شود ممکن است بالا رود یا پایین بیاید و همچنین تابع تمام اتفاقات و نوسانات مختلف است. پس به طور دقیق نمی توان از گران بودن یا ارزن تر بودن دلار فردایی صحبت کرد.
قیمت دلار سبزه میدان و افشار
دلار تهران: مفهوم این قیمت دلاری است که در تهران خرید و فروش می شود. و دلار تهران به چندین بخش من جمله سبزه میدان، پاساژافشار و خیابان منوچهری دسته بندی می شود. به طور مثال اگر شما در سبزه میدان دلار معامله کنید قیمت آن ممکن است متفاوت باشد با وقتی که از چهاراره استانبول اقدام به خرید و فروش دلار می کنید. در این بین هم ممکن است برخی شایعات هم روی قیمت دلار در مکان های مختلف اثر بگذارد. به طور مثال اینکه می‌گویند دلار تقلبی در اسکناس های قدیمی چاپ بیشتر یافت می شود بنابراین باید اسکناس های با تاریخ قدیمی ارزان تر معامله شوند یا دلارهایی که خطی آبی دارند گران‌تر است، این شایعات معمولا اساس و پایه واقعی ندارند و صرفا در جهت سود و منفعت به وجود می آید.
قیمت دلار با نام شهرهای مختلف
دلار مشهد
همانطور که در دلار تهران اشاره شد در این جا هم به دلاری گفته می شود که در شهر مشهد خرید و فروش شود. دلار مشهد اساسا از دلار تهران ارزان تر است زیرا در نوسانات نرخ ارز بعد جغرافیایی و مکانی نیز دارای اهمیت است. به این ترتیب که حمل و نقل ارز از محلی که عرضه می شود یعنی تهران تا مقصد و شهر مشهد همچنین بر روی قیمت دلار مشهد تاثیر می گذارد. این اتفاق در شرایط اقتصادی خاص مثل امروز ایران که نوسان قیمت دلار بسیار زیاد است و درخواست برای خرید دلار بالا است تشدید می شود.
شهر مشهد به دلیل همجواری با مرز شرقی ایران و به دلیل اینکه در نواحی مرزی خرید و فروش معاملات بیشتر نقدی است و بانکی وجود ندارد قیمت ارز از نواحی مرکزی ایران پایین تر رقم می خورد. در زمانی که معامله ارز قاچاق اعلام گشت و در حمل و نقل آن امکان ریسک و خرید افزایش یافت بر روی قیمت دلار در نقاط مختلف ایران هم اثر گذار شد.
دلار سلیمانیه
در ادامه مبحث دلار مشهد در اینجا هم همان موارد مطرح است با این تفاوت که در این جا پای قاچاقچیان هم درمیان است.
دلار هرات
به همین ترتیب ارائه شده دلار به ترتیب بیشترین تا کمترین نرخ گذاری از تهران، مشهد، سلیمانیه، هرات رسید.
قیمت حواله دلار از نقاط مختلف چیست
تعدادی از صرافی های کشور در بعضی کشور های خارج دارای حساب ارزی هستند و می توانند برای افرادی که درخواست حواله دلار می کنند برای همان کشور حواله تهییه کنند. در این نوع حواله دلار به علت آنکه پای پول و اسکناس در میان نیست قیمت آن به نسبت زمانیکه دلار را به صورت نقد تهیه می کنید کمی پایین تر حساب می شود.
تشخیص دلار تقلبی
برای تشخیص دلار تقلبی از دلار اصل بهترین و راحت ترین راه جنس اسکناس دلار است زیراکه جنس دلار از نوعی کتان خاص به وجود می اید که در بازار داد و ستد نمی شود. همچنین وضوح بالای اسکناس نیز راه دیگری است به این صورت که هیچ پرینتری کیفیت چاپ اصلی را ندارد. تکراری نبودن شماره سریال ها و براق بودن یکی از اعداد اسکناس دلار نیز راه های دیگر تشخیص تقلبی از اصل است.
واحدهای کوچک تر از دلار
سنت واحد خرد دلار آمریکا است. هر دلار برابر ۱۰۰ سنت است.
شش نوع اسکناس دلار چاپ می شود که از کمترین یک دلاری تا بیشترین ۱۰۰ دلاری موجود است به این ترتیب که داریم:
- ۱ دلاری
- ۵ دلاری
- ۱۰ دلاری
- ۲۰ دلاری
- ۵۰ دلاری
- ۱۰۰ دلاری
